Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania do konkursu 1.2.

1. W Regulaminie konkursu jest mowa o tym, że beneficjent będzie zobowiązany do osiągnięcia wskaźnika dotyczącego udziału przychodów z sektora przedsiębiorstw w przychodach operatora infrastruktury z tytułu świadczonych usług B+R. Ponadto zostało wskazane, że jeśli infrastruktura badawcza wykorzystywana będzie zarówno do działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów prawa Unii Europejskiej o pomocy publicznej, jak i do działalności niestanowiącej działalności gospodarczej, beneficjent będzie zobowiązany do stosowania mechanizmu monitorowania i wycofania. Jaka jest relacja między tymi wymogami?
   
   Są to dwa niezależne i odrębne od siebie wymogi.
   
   Obowiązek osiągnięcia wskaźnika dotyczącego udziału przychodów z sektora przedsiębiorstw w przychodach operatora infrastruktury z tytułu świadczonych usług B+R wynika z SzOOP RPO WP 2014-2020. Dotyczy on wszystkich projektów, które otrzymają dofinansowanie w ramach Działania 1.2. Transfer wiedzy do gospodarki. Oznacza on w uproszczeniu, że beneficjent zobowiąże się w umowie o dofinansowanie do osiągnięcia najpóźniej do końca 2023 r. pewnego poziomu przychodów (kwotowo lub procentowo) z sektora przedsiębiorstw z tytułu usług B+R świadczonych za pomocą dofinansowanej infrastruktury. W przypadku nieosiągnięcia zadeklarowanego wskaźnika, beneficjent będzie zobowiązany do zwrotu części dofinansowania, obliczonej zgodnie ze wzorem zawartym w umowie o dofinansowanie.
   
   Natomiast obowiązek stosowania mechanizmu monitorowania i wycofania wynika z przepisów o pomocy publicznej i odnosi się do tych projektów, w których zakłada się, że infrastruktura badawcza wykorzystywana będzie zarówno do działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów prawa Unii Europejskiej o pomocy publicznej, jak i do działalności niestanowiącej działalności gospodarczej. Nie będzie on więc stosowany w projektach, w których całość dofinansowania będzie stanowiła pomoc publiczną. W uproszczeniu, beneficjent określi w umowie o dofinansowanie, jaka część infrastruktury badawczej w skali roku będzie wykorzystywana do działalności gospodarczej, a jaka część do działalności niegospodarczej. Będzie także zobowiązany do stałego monitorowania tego poziomu i składania corocznych sprawozdań z wyników tego monitorowania. Okres monitorowania będzie równy okresowi amortyzacji infrastruktury. Jeżeli w którymś roku okresu monitorowania przekroczony zostanie zadeklarowany poziom działalności gospodarczej, beneficjent będzie zobowiązany do zwrotu części dofinansowania, obliczonej zgodnie ze wzorem zawartym w umowie o dofinansowanie.
    
2. Zgodnie z SzOOP, beneficjent będzie zobowiązany do osiągnięcia wskaźnika dotyczącego udziału przychodów z sektora przedsiębiorstw w przychodach operatora infrastruktury z tytułu świadczonych usług B+R. Jak należy w tym przypadku rozumieć „sektor przedsiębiorstw”?
   
   Po pierwsze należy zaznaczyć, że przychody, które będą brane pod uwagę przy badaniu osiągnięcia tego wskaźnika, są to przychody z danej infrastruktury badawczej, pochodzące z działalności komercyjnej, polegającej na świadczeniu usług badawczo-rozwojowych. Usługi te świadczone są w ramach działalności gospodarczej, o której mowa w Zasadach ramowych dotyczących pomocy państwa na działalność badawczą, rozwojową i innowacyjną (Dz. Urz. UE C 198 z 27.06.2014 r., s. 1) i polegają przede wszystkim na prowadzeniu badań na zlecenie przedsiębiorców (badań w ramach umowy) oraz świadczeniu usług badawczych. Działalnością taką nie będzie zaś np. wynajem przedsiębiorcy pomieszczeń.
   
   Natomiast przez podmioty tworzące „sektor przedsiębiorstw” należy rozumieć przedsiębiorców w rozumieniu art. 4 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2016 r. poz. 1829, z późn. zm.) oraz art. 431 Kodeksu cywilnego. Chodzi więc o klasyczną definicję przedsiębiorcy, występującą w prawie polskim, a nie np. o szeroką definicję występującą w unijnych przepisach o pomocy publicznej. Zazwyczaj zatem możliwe będzie zweryfikowanie, czy dany podmiot jest przedsiębiorcą, przez sprawdzenie jego statusu w Krajowym Rejestrze Sądowym albo Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.
   
   Powyższe sprawia, że w typowych sytuacjach do weryfikacji wskaźnika przychodów nie będą uwzględniane przychody uzyskiwane z badań wykonanych dla uczelni wyższej.
    
3. Jeżeli w projekcie znajdzie zastosowanie mechanizm monitorowania i wycofania, wynikający z przepisów o pomocy publicznej (zwłaszcza z art. 26 ust. 7 rozporządzenia KE nr 651/2014 z dnia 17.06.2014 r. uznającego niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art.107 i 108 Traktatu (Dz. Urz. UE L 187 z 26.06.2014 r., s. 1)), zajdzie konieczność monitorowania poziomu działalności gospodarczej na infrastrukturze badawczej przez cały okres jej amortyzacji. Co się stanie w przypadku, gdy np. dany składnik infrastruktury badawczej ulegnie zniszczeniu w pożarze w trakcie okresu monitorowania?
   
   Zgodnie z umową o dofinansowanie projektu, beneficjent ma obowiązek niezwłocznego poinformowania Instytucji Zarządzającej/Pośredniczącej o wszelkich okolicznościach mogących powodować zasadniczą modyfikację Projektu. Ponadto beneficjent może zgłaszać do Instytucji Zarządzającej/Pośredniczącej propozycje zmian w realizacji projektu. Zmiany należy zgłaszać przed ich wprowadzeniem, chyba że jest to niemożliwe. Tak więc w przypadku wystąpienia zdarzeń takich jak pożar, które mają wpływ na realizację projektu, beneficjent powinien jak najszybciej zgłosić ten fakt do Instytucji Zarządzającej/Pośredniczącej, a następnie – zgodnie ze wskazanymi powyżej postanowieniami – prowadzić z nią ustalenia mające na celu dostosowanie projektu do zmienionych warunków. W szczególności będzie to obejmować zmiany w umowie o dofinansowanie, w tym w załączniku określającym zakres stosowania mechanizmu monitorowania i wycofania. Każdy taki przypadek będzie więc rozpatrywany indywidualnie.

4. Czy przychody z wynajmowania przedsiębiorstwu przez jednostkę badawczą laboratorium, które to przedsiębiorstwo będzie w danym laboratorium realizowało badania przy wykorzystaniu własnego personelu, będą uwzględnione przy badaniu osiągnięcia wskaźnika przychodów z sektora przedsiębiorstw?

   Ze wzoru umowy o dofinansowanie wynika, że przychody, które będą brane pod uwagę przy badaniu osiągnięcia wskaźnika przychodów z sektora przedsiębiorstw, są to przychody z danej infrastruktury badawczej, pochodzące z działalności komercyjnej, polegającej na świadczeniu usług badawczo-rozwojowych. Usługi te świadczone są w ramach działalności gospodarczej, o której mowa w Zasadach ramowych dotyczących pomocy państwa na działalność badawczą, rozwojową i innowacyjną (Dz. Urz. UE C 198 z 27.06.2014 r., s. 1) i polegają przede wszystkim na prowadzeniu badań na zlecenie przedsiębiorców (badań w ramach umowy) oraz świadczeniu usług badawczych. Jak zostało wyjaśnione w odpowiedzi na jedno z pytań dotyczących niniejszego konkursu (powyżej), działalnością taką nie będzie zaś np. wynajem przedsiębiorcy pomieszczeń. Należy przy tym rozumieć przez to najem pomieszczeń np. na kantynę, sklepik, czy też wynajem sali na konferencję lub galę itp.
   
   Inaczej jest jednak w przypadku najmu laboratorium. Po pierwsze, nigdzie nie zostały zdefiniowane "usługi badawczo-rozwojowe". W przypadku najmu laboratorium nie chodzi zaś o prosty wynajem powierzchni, pomieszczeń, o jakim była mowa w odpowiedzi na jedno z poprzednich pytań do niniejszego konkursu (taki najem pomieszczeń nie jest działalnością B+R). Natomiast w przypadku najmu laboratorium może chodzić o to, że przedsiębiorca chce na sprzęcie jednostki badawczej przeprowadzić np. wstępne badanie swojego prototypu i de facto mogą to zrobić wyłącznie pracownicy tego przedsiębiorcy, zaangażowani w prace badawcze. Nie potrzebuje więc (a czasem po prostu nie może) korzystać z badaczy jednostki badawczej. Tym niemniej, pracownicy tej jednostki badawczej zwykle muszą ciągle utrzymywać ten sprzęt, żeby można było z niego skorzystać, a często będą także zaangażowani w prace badawcze, do wykonywania technicznych czynności obsługi sprzętu. Tak więc jest to raczej udostępnianie urządzeń badawczych, umożliwiające w ogóle wykonanie badań. W naszej opinii mieści się zatem w zakresie pojęcia "usługi badawczo-rozwojowej".
   
   Jest to zresztą rodzaj działalności gospodarczej, który jest wprost wymieniony w Zasadach ramowych dotyczących pomocy państwa na działalność badawczą, rozwojową i innowacyjną, w pkt 21: "organizacje prowadzące  badania  lub infrastruktury badawcze są wykorzystywane do prowadzenia działalności gospodarczej, np. wynajmu wyposażenia lub  laboratoriów przedsiębiorstwom, świadczenia usług dla przedsiębiorstw lub prowadzenia badań na zlecenie (...)".
   
   Tak naszym więc zdaniem przychody z takiego udostępniania laboratorium (sprzętu) mogą być uwzględnione przy badaniu osiągnięcia wskaźnika przychodów z sektora przedsiębiorstw. Takie podejście spełnia bowiem cel wprowadzenia tego warunku do SzOOP RPO WP i wzoru umowy o dofinansowanie, tj. żeby infrastruktury B+R utrzymywały się same, z przychodów uzyskiwanych z sektora przedsiębiorstw.
    

5. Zgodnie z przepisami o pomocy publicznej, przedsiębiorstwom, które finansują co najmniej 10% kosztów inwestycji w infrastrukturę badawczą, można przyznać preferencyjny dostęp do tej infrastruktury. W przypadku, gdy na inwestycję składa się zarówno część wykorzystywana gospodarczo (objętą pomocą publiczną), jak i część niewykorzystywana do działalności gospodarczej (nieobjętą pomocą publiczną), czy ww. warunek sfinansowania co najmniej 10% kosztów inwestycji odnosi się do całkowitych kosztów inwestycji w infrastrukturę, czy też do kosztów części komercyjnej (objętej pomocą publiczną)?

   Zgodnie z art. 26 ust. 4 rozporządzenia KE nr 651/2014 (GBER), przedsiębiorstwom, które finansują co najmniej 10% kosztów inwestycji w infrastrukturę badawczą, można przyznać preferencyjny dostęp na bardziej korzystnych warunkach. Przepis ten nie precyzuje, czy w przypadku inwestycji w infrastrukturę o mieszanym przeznaczeniu, tj. służącej tak działalności gospodarczej, jak i niegospodarczej (a więc częściowo podlegającej przepisom o pomocy publicznej, a częściowo im niepodlegającej), ów warunek „10% kosztów inwestycji” należy odnosić do całkowitych kosztów infrastruktury, czy tylko tych odnoszących się do części służącej do prowadzenia działalności gospodarczej. Jednakże biorąc pod uwagę logikę tego przepisu, w naszej opinii należy opowiedzieć się za tym, by warunek ten odnosić do kosztów kwalifikowalnych części wykorzystywanej komercyjnie. Oznacza to, że przedsiębiorstwo współfinansujące infrastrukturę badawczą może uzyskać preferencyjny dostęp do niej w przypadku, gdy jego wkład finansowy w inwestycję wyniesie co najmniej 10% kosztów kwalifikowalnych objętych pomocą publiczną. Jest to związane z tym, że dane przedsiębiorstwo korzysta tylko z części infrastruktury przeznaczonej do prowadzenia działalności gospodarczej (nawet jeśli część gospodarcza i niegospodarcza są wydzielone nie powierzchniowo, a np. czasowo, to przedsiębiorstwo korzysta z zasobów czasowych infrastruktury w takim zakresie, w jakim jest ona przeznaczana do prowadzenia działalności komercyjnej).
   Analogicznie przepis ten interpretuje Ministerstwo Rozwoju, które w opracowaniu pt. „Organizacja badawcza i infrastruktura badawcza w świetle przepisów o pomocy publicznej” (https://www.poir.gov.pl/media/2842/Poradnik_Organizacja_badawcza_infrastrukturaB_R_a_pomoc_publiczna_maj_2015.pdf, s. 8) stwierdziło, że „w przypadku przeznaczenia pomocy na infrastrukturę badawczą w ramach GBER, przedsiębiorstwa, które sfinansują co najmniej 10% kosztów inwestycji w części wykorzystywanej do działalności komercyjnej, będą mogły mieć uprzywilejowany dostęp do korzystania z takiej infrastruktury”.
   Podsumowując, w przypadku pomocy inwestycyjnej na infrastrukturę badawczą, udzielanej na podstawie art. 26 GBER, przedsiębiorstwu można przyznać preferencyjny dostęp do tej infrastruktury, gdy sfinansuje ono co najmniej 10% kosztów inwestycji w część infrastruktury wykorzystywaną komercyjnie, tj. gdy wkład przedsiębiorstwa wyniesie co najmniej 10% kosztów kwalifikowalnych objętych pomocą publiczną.