Ekonomia współdzielenia jako jedno z działań gospodarki w obiegu zamkniętym

Dziadkiewicz Anna
Uniwersytet Gdański Wydział Zarządzania Katedra Marketingu

Aby gospodarka w obiegu zamkniętym przeniknęła na dobre do polskiej świadomości musi minąć jeszcze dużo czasu. Pojęcie ekonomii cyrkularnej jest jeszcze młode i często utożsamiane z trudną makroekonomią. Prawdopodobnie minie jeszcze wiele lat, zanim filozofia ta przeniknie do praktyki działalności polskich przedsiębiorstw i stanie się częścią strategii naszego kraju. Pozytywnym zwrotem jest to, że idee ekonomii cyrkularnej zaczynają pojawiać się w prawodawstwie. Widać aktywność na stronie internetowej Ministerstwa Środowiska, jak i w dyrektywach, strategiach i politykach unijnych. 

Tymczasem, to, co najbardziej interesuje polskich przedsiębiorców, zwłaszcza mikro, małych i średnich to przełożenie ogólnych idei, sloganów na ich własny grunt. Dzisiaj więc trochę miejsca poświęcę jednej z praktyk ekonomii cyrkularnej - współdzieleniu.
Idea ekonomii współdzielonej (sharing economy) występuje w różnych obszarach życia człowieka, które w sposób syntetyczny przedstawia poniższy rysunek. Podkreślić należy, że koncepcja sharing economy nie ogranicza się jedynie do rzeczy materialnych, ponieważ do zasobów ludzi zaliczają się także ich umiejętności oraz czas wolny, którymi mogą podzielić się z innym ludźmi. To maksymalizowanie wykorzystania produktu lub usługi.

Firmy najczęściej użytkują dany produkt w kilkunastu – kilkudziesięciu procentach, nie zbliżając się nawet do wykorzystania go w całości, po czym go wyrzucają lub magazynują. Aby więc proces użytkowania był pełny, coraz więcej przedsiębiorców udostępnia prywatne zasoby innym, na zasadzie „każdy z każdym”. Ten model społeczno-ekonomiczny, w którym współdzieli się zarówno zasoby materialne (m.in. finanse, jedzenie, AGD, meble, ziemię, ubranie, środki transportu itp.) i niematerialne (m.in. umiejętności, podróżowanie, transport, parkowanie oraz czas wolny), staje się coraz bardziej popularny w branżach IT, hotelarstwie, spa & wellness, edukacji, transporcie, czy też działalności gastronomicznej.

Do inicjatyw społecznych w ramach współdzielenia należą m.in. domki z książkami na osiedlach, gdzie mieszkańcy mogą zanieść nieużywane już książki i wypożyczyć inne; lokalne kiermasze zabawek, na które dzieci przynoszą zabawki, którymi się już nie bawią i gdzie mogą wymienić je na nowe z innymi dziećmi itp. To także popularny Uber, w którym w rolę taksówkarzy wcielają się prywatne osoby, posiadające własny samochód albo BlaBlaCar, serwis, na którym podróżujący umawiają się na wspólny przejazd, aby nie jechać samemu samochodem czy coraz bardziej oblegany w Polsce serwis internetowy Airbnb, na którym w przystępnej cenie można wynająć pokój, całe mieszkanie lub dom po przystępnej cenie.

Powyższe zjawiska występują w różnych odmianach⁽¹⁾. To między innymi krótkoterminowy wynajem domów, mieszkań, pokoi itp. (określany mianem short-term rental) przez ich właścicieli osobom zainteresowanym, poprzez platformy, na których rejestrują się obie strony tj. osoby wynajmujące oraz goście (oferowany m.in. przez platformy Airbnb, HomeAway, Onefinestay, HouseTrip, Roomorama). To także wymiana domów (np. HomeExchange, Knok, Love Home Swap), najczęściej między zarejestrowanymi uczestnikami serwisów – z języka angielskiego zjawisko to określane jest mianem home-swapping, czy też alternatywny sposób przewozu osób, w którym posiadacze samochodów oferują przewozy innym osobom. Występuje on pod dwiema postaciami: przewozów krótkodystansowych i długodystansowych. Przewozy krótkodystansowe to wspólne przejazdy w obrębie miast, będące alternatywą dla taksówek (np. Uber, Lyft, Yongche) ⁽²⁾. Przewozy długodystansowe na dłuższych trasach między miastami są alternatywą dla kolei i przejazdów autokarowych. Nazywane są także carpoolingiem (np. Carpooling.com, BlaBlaCar, GoCarShare) – z języka angielskiego zjawisko to określane jest mianem ridesharing. A także usługi, polegające na goszczeniu turystów w domu mieszkańców destynacji turystycznych wraz z serwowaniem dla nich posiłków najczęściej w prywatnych domach (np. Eatwith.com, LocalEats.com) - z języka angielskiego zjawisko to określane jest mianem meal-sharing.

Ekonomia współdzielenia to także usługi turystyczne oferowane przez mieszkańców atrakcyjnych miejsc, w ramach których ci mieszkańcy wcielają się w przewodników i pilotów wycieczek (np. Vayable, Trip4real itp.). Idea ta ma na celu łączenie kultur i tradycji, poznawanie się wzajemnie, doświadczanie przez turystów atrakcji regionu i życia lokalnej społeczności.

Powyższe wskazują, że zjawisko przybiera na sile, a ekonomię współdzielenia coraz częściej wykorzystują małe firmy usługowe, które w razie konieczności zamiast kupować produkty tj. obrusy, zastawa stołową, sztućce, stoły, krzesła, leżaki, namioty bankietowe, czy też wystawowe wypożyczają je lub leasingują. Dzięki temu nie ma problemów ze składowaniem, magazynowaniem czy też bezużytecznym posiadaniem na własność.

Badania przeprowadzone przez firmę Pricewaterhousecoopers dowodzą, że ⁽³⁾:

• 81% respondentów potwierdza opłacalność korzystania z cudzych dóbr, zamiast posiadania ich na własność;
• 43% uważa posiadanie na własność za niepotrzebny ciężar dla budżetu;
• 57% respondentów uważa, że idea dostępu do zasobów stanowi atrakcyjną alternatywę dla idei własności.

Podsumowując rozważania na temat koncepcji sharing economy, należy podkreślić, że rozwój koncepcji jest możliwy dzięki szerokiemu dostępowi do internetu i rozwojowi technologii mobilnych. Niezwykle pomocne są media społecznościowe przez które możliwe jest dzielenie się pomysłami i wymiana doświadczeń oraz wielopłaszczyznowa edukacja w zakresie zamiany posiadania na współdzielenie, które przynosi korzyści w postaci oszczędności, wygody, elastyczności, wzmacnia więzi społeczne i ma pozytywny wpływ na środowisko.
 

[1] A. Stephany, The Business of Sharing. Making it it the New Sharing Economy, Palgrave Macmillan UK, 2015.
[2] World Travel Market Global Trends Report, 2015, s. 47.
[3] https://www.pwc.pl/pl/publikacje/2016/wspol-dziel-i-rzadz-sharing-economy.html.

Anna Dziadkiewicz - doktor nauk ekonomicznych w zakresie nauk o zarządzaniu. Ukończyła między innymi studia podyplomowe w London School of Public Relations w Londynie. Adiunkt w Katedrze Marketingu na Uniwersytecie Gdańskim. Jest właścicielem firmy szkoleniowo-doradczo-projektowej AD-futuro. Od kilku lat prowadzi szkolenia w zakresie public relations, marketingu i kreowania wizerunku przedsiębiorstw. Jej zainteresowania dotyczą podejścia design management i projektowania wartości dla klienta. Współpracuje z uczelniami wyższymi, kancelariami prawnymi, placówkami medycznymi, organizacjami samorządowymi i non-profit. Autorka książki dotyczącej budowania wizerunku firm oraz kilkudziesięciu artykułów na ten temat. Prelegentka licznych konferencji o tematyce zarządzania. Wykłada w Polsce oraz zagranicą. Członek Międzynarodowego Instytutu Inżynierii i Technologii w Hong Kongu. Odbyła staż naukowy na Uniwersytecie w Oxfordzie i w Liege w Belgii. 

• data: 2017-11-22